کابینت آشپزخانه، در قرن بیستم اختراع شد. پیشرو ساخت کابینتها، که در ابتدا جزو ساختمان هم نبودند و مبلمان به حساب میآمدند، شرکت هوسییر بود در دههٔ ۱۹۱۰، کابینتهای این شرکت که فضاهای ذخیرهسازی و سطوح کار داشت، تا پیش از سال 1920، دو میلیون دستگاه فروش کرد.
طراحی کابینتهای قبل از جنگ جهانی اول: آشپزخانههای معمول قبل از جنگ جهانی اول، کابینتهایی غیر متصل به دیوار داشتند که محفظههایی برای نگهداری مواد خشک داشت؛ اگرچه در خانههای بزرگتر، ظروف در اتاق غذاخوری نگهداری میشدند. غذاهای فاسد شدنی مانند شیر، گوشت و سبزیجات، به صورت روزانه تهیه میشدند.
دورهٔ صنعتی بعد از جنگ جهانی اول: افزایش تمایل برای ایجاد سهولت بیشتر در خانهداری، منجر به شکل گیری حرکات مطالعاتی صنعت دکور ساختمان در دههٔ 1920 توسط روانشناس صنعتی، لیلیان مولر گیلبرث شد. پیشرفتهای بعدی در طراحی آشپزخانه، زمینه را برای ظهور کابینتبندی پیشساختهٔ امروزی که جزو ساختار لخت خانه هستند، فراهم کرد. در آن زمان، سطوح کار کابینتها، عموماً از جنس لینولئوم یا فولاد ضدزنگ بود. پیشرفتهای فنآوری روز، به مرور امکان تولید کابینتها را در مقیاس صنعتی فراهم کرد.
طراحی داخلی کابینتهای بعد از جنگ جهانی دوم: در ایالات متحدهٔ آمریکا، سطوح روی کانتر از جنس لمینتهای پرسشده با فشار زیاد مانند فورمیکا، محبوبیت و گسترش زیادی پیدا کرد. لمینتها زمینه را برای ظهور سطوح ترازشدهٔ بدون درز، که در طراحیهای آشپزخانهٔ امروزی استفاده از آنها متداول است، فراهم کردند. اگرچه خود لمینتها شروع به جایگزین شدن با مواد سخت مانند فلزات، سنگها و حتی کوارتز کردند.
در اروپا، کابینتهای پیشساخته نیز، در دههٔ 1920 پا به عرصهٔ ظهور نهادند. بهینهسازی جنس موادی که در آنها به کار رفته و سبک بدون قاب کابینتها با مینیمالیسم معماری تداعی شوندهاش، یادبودی از طراحیهای بوهاوس است که در زمینهٔ طراحی آشپزخانه به سبک اروپایی ظهور و به زودی در همهٔ جهان گسترش پیدا کرد.
پدیدههای طراحی پست مدرن کابینت: عناصر دیگر طراحی آشپزخانه، بر انتخاب سیستم کابینتبندی تأثیر میگذارند؛ مثلاً آشپزخانههای پست مدرن، متمایل به حفظ ویژگیهایی مشابه: کف چوب سخت، تونهای رنگی سنگها و دیوارهای لخت به جای کاغذ دیواری هستند، که خود هارمونی ویژهای با کابینتهای مورد استفاده میطلبد.
مدلهای خاص، شامل معرفی امکانات گرانقیمتتری مانند اندازهگیریهای صرفهجویانه برای فضا، اجاقهای بیشتر، صفحات کانتر ضخیمتر(51 تا 76 میلیمتر)، کابینتهای پایه بلند، پرداختهای سنگی، کانتر مرتفع، لوازم آشپزخانهٔ متنوعتر، نورپردازی زیر کانتر و موضعی و سقفهای بلندتر(مثلاً حدود ۳ متر). اگرچه در طراحی روز، موارد فوق امکاناتی عادی محسوب میشوند، اما سیستم کابینت را در آشپزخانهها تغییر دادهاند.
آشپزخانههای امروزی: طراحی مدرن آشپزخانه، تا حدودی بر اساس نتایج مطالعات ارگونومی توسعه یافته است. بر این اساس، «عملکرد» بسیار مهم است. مثلاً یک تحقیق، به دست محققان انسانشناسی انجام شد که طی آن، تعامل مالکان خانهها با کابینتهای آشپزخانه
دکوراسیون منزل شان مورد بررسی قرار گرفت!
آشپزخانههای مدرن بزرگترند و کابینتهای بیشتری دارند. بعضی از آنها، حتی ممکن است تا ۵۰ دراور و درِ کابینت داشته باشند! در سیمای جدید آشپزخانهها، دراورهای عمیق برای ابزارآلات آشپزی، قفسههای بیرون کشیدنی برای اجتناب از خم شدن در خلال جستجو، کشوی اسفنجها در زیر قسمت مسطح سینک ظرفشویی، قفسههای بیرون کشیدنی یا مخفی سطل زباله، کشوهای ادویهجات، قفسههای عمودی نان و کلوچه، سایدهای دراوری تمام کشش و درهای کابینت با جکهای آرامبند به منظور بستهشدن بیصدا و خودکار درهای کابینت، همگی از محبوبیت وسیعی برخوردارند.
بسیاری از مالکان خانهها، با مشکل ظاهر نامطلوب آشپزخانهٔ کهنه برخورد میکنند، که راهحلهای آن به ترتیب نزولیِ هزینه، عبارت است از: برچیدن کابینتهای کهنه و نصب کابینتهای جدید(گرانترین)، جایگزین کردن پوستههای موجود با پوستههای نو(ارزانتر) و تعمیر و پرداخت کابینتهای موجود(ارزانترین؛ در صورتی که توسط خود مالک انجام گردد).
در سال 2009، تأکید بیشتری بر کابینتهای طراحی شده بر مبنای فاکتورهای زیست محیطی شد. کابینتهای موسوم به «کابینتهای سبز»، به تدریج محبوبیت بیشتری پیدا میکنند. از آنجایی که خانهها به سمت کاهش اتلاف حرارت و برودت پیش میروند، هوای داخل آنها کمتر تهویه میشود و این امر، گازهایی را که از رزینهای به کار رفته در فشردهسازی پودر چوبِ بدنهٔ کابینتها آزاد میشود، مورد توجه قرار داده است.
البته عوامل مؤثر بر کیفیت هوای داخل
خانهها به جنس کابینت محدود نمیشود؛ بلکه همهٔ مواد به کار رفته در اثاثیهٔ منازل، کف و دیوارها و پارچههای به کار رفته در دکوراسیون، مواد آزاد شده از فرآیند پخت و پز و قارچهای رشد یابنده تحت اثر رطوبت تولید شده در آشپزخانه، حمام و... و نیز، تهویهٔ ضعیف، همگی از عواملی هستند که بر این موضوع تأثیر میگذارند.
انتخاب چوب برای کابینت:
کابینتها جعبههای شش وجهی چوبی هستند که یکی از وجوه، درِ آنهاست.
نمای کابینت:
چوب، انتخابی محبوب در قطعات کابینت، شامل کف، قابها، درها و پانلهای کناره است. البته سبک سنتی کابینتهای چوبی بسیار گران است و بسیاری از مصرفکنندگان، خواهان کابینتهایی با بدنههای فیبری و پرس شده هستند، تا در هزینههای آن صرفهجویی شود. قیمت چوب طبیعی با توجه به نوع آن، متفاوت است؛ مثلاً چوب ساج، گرانتر از گیلاس است، که آن هم گرانتر از چوب افراست و چوب افرا، خود گرانتر از چوب بلوط است. همانگونه که اشاره شد، چوب تر، گرانتر از فیبرهای لایهدار است که خود گرانتر از چوبهای پودری فشرده است.
بدنهٔ کابینت: بدنهٔ کابینت، معمولاً از چوب تر، یا چوبهای پودری فشرده ساخته میشود: به ویژه قسمتهایی که نیاز به شکلدهی ندارند؛ مانند: قفسهها، کنارههای کابینت یا کف دراورها. ضخامت متداول چوب فشرده، ۹/۵ تا ۱۹میلیمتر(۶/۴ میلیمتر برای کف دراورها) است. از آنجا که انتظار میرود کابینتها فرم و شکل خود را در طول زمان حفظ کنند و در شرایط تحمل وزن بالا، خم یا شکسته نشوند، لذا سختی و قدرت چوبهای به کار رفته در بدنهٔ آنها، از اهمیت زیادی برخوردار است.
قدرت و سختی چوبهای پودری فشرده، بسته به فرمولاسیون ساخت آنها تفاوت میکند و به رزین به کار رفته بستگی دارد. پانلهای لمینت شده، معمولاً با پیچ و میخ روی کار بسته میشوند؛ در حالی که چوبهای پودری، پیچ و میخ را به خوبی نگه نمیدارند و لازم است که با چسب، بست یا شیارهای قفلشونده برپاشوند. به طور کلی، کابینتهای ساخته شده از چوب لمینت، گرانتر هستند.
قابها و درهای کابینت در دکوراسیون داخلی: قسمتهای در و قاب در کابینت، میتوانند با استفاده از چوب تر، چوب سخت، بوردهای فیبری با چگالی متوسط یا امدیاف، بوردهای پودری، چوب لمینت یا ترکیبی از آنها ساخته شوند و پوششی تزئینی هم روی آنها را پوشش دهد. پانل متحرک درها، میتواند از چوب روکش دار با قابی از چوب سخت یا امدیاف ساخته شود. چوبهای سخت یا امدیاف میتوانند گوشههای منحنی یا تیز را به خوبی شکل دهند، که در گوشههای درها، پانلهای جلویی دراورها، یا قابهای نما کاربرد دارند؛ در حالی که چوبهای پودری وقتی که ساخته شدند، دیگر به راحتی نمیتوانند شکل گوشههای مناسبی به خود بگیرند. چوبهای لمینت شده هم بدون اینکه مغزشان آشکار شود، نمیتوانند گوشههای خوبی به وجود بیاورند.
وقتی که پانلهای امدیاف شکل داده شدند، میتوانند رنگآمیزی، یا با پوششهای منعطف مانند ترموفویل، پوشانده شوند. همچنین، در صورتی که گوشههای آنها مربع شکل(یا حدوداً مربع شکل) باشد، آنها را میتوان با روکشهای طرح چوب(که گاهی لایهٔ نازکی از چوب طبیعی هستند) یا لمینت فشار قوی پوشش داد.
امروزه، بسیاری از درهای کابینت و پانلهای جلویی دراورها، دارای هستهای از امدیاف هستند؛ آنها میتوانند با استفاده از چوبهای پودری که روکشی هم از جنس لمینت فشارقوی دارند، تزئین شوند. چوبهای طبیعی هم ترکیب برجسته و خوشآیندی از رنگ و طرح، جذب متغیر و لطافت پرداخت را همراه با تنوع جلوه در نورها و زوایای مختلف به نمایش میگذارند. جلوهٔ چوب طبیعی، اگر گوشههای آن شکل داده شده باشد، تنها با به کار بردن چوب سخت در ساخت پانلهای نما در کابینت حاصل میشود و اگر گوشههای آن شکل داده نشده باشد، با روکش چوب هم قابل شبیهسازی است.
همانگونه که قبلاً هم اشاره شد، رهیافتهای ذکر شده، در ساخت کابینت، با یکدیگر قابل ترکیب هم هستند. پوششهای شفاف مختلفی که طرح چوب را نمایان میکنند، عبارتند از شلاک، لاکر، وارنیش یا پلیاورتان، که کاربرد فرم خالص یا مخلوط آنها، میتواند ویژگیهای: رنگدانه دار کردن، سفید کردن، براق کردن، یا پر کردن خُلَل و فُرَج چوب را به سطح کابینت بدهد.
مترجم و ویراستار دکتر شمس خلیلی